Ο έρωτας στον Κινηματογράφο

1. Ο έρωτας ως απόλυτο – “The Notebook”Ο έρωτας στον Κινηματογράφο - the-notebook

Ας πούμε ότι ο έρωτας είναι ένα ταξίδι στη μαγεία της ολότητας και συγχρόνως μια κάθοδος στο κολαστήριο των δαιμόνων μας, δηλαδή  τις ανθρώπινες αδυναμίες μας.  Όπως και να’ χει ο έρωτας, όταν προκύψει,  είναι πάντα συνδεδεμένος με το απόλυτο. «Σε θέλω ολόκληρη,… για πάντα» λέει ο Noah (Ryan Gosling) στην Allie (Rachel McAdams) στο The Notebook, στην πιο πρόσφατη ταινία-ύμνο στον απόλυτο έρωτα.

Όμως ο έρωτας για να ζει τρέφεται με εμπόδια και αβεβαιότητα. Και το μεγαλύτερο είναι η αμφιταλάντευση της Allie. Νιώθει τη μαγεία αλλά και τη φοβάται ακροβατώντας ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα. Αν και το κυρίαρχο στοιχείο της αρχετυπικής Γυναίκας είναι η «αποδοχή» και η «προσφορά», αυτή στην αρχή ασυνείδητα πρέπει να αρνηθεί, να αντισταθεί,  ευχόμενη ο Άντρας να κάμψει την αντίστασή της.  Ακριβώς όπως ένα ωάριο που αντιστέκεται στη γονιμοποίησή του αλλά κάμπτεται από το πιο δυνατό,  επίμονο και παθιασμένο  σπερματοζωάριο. Έτσι κι ο  Noah παθιασμένος, τελικά νικάει τις αντιστάσεις.  Φωτίζει (σαν ήλιος) και ανθίζει μέσα στην Allie (τη γη) εκείνο που τόσα χρόνια κρατιόταν κρυμμένο και σε αδράνεια. Είναι το βασιλόπουλο που ξύπνησε την Κοιμωμένη Βασιλοπούλα. Είναι ο πρίγκιπας που έσωσε τη Χιονάτη και το πριγκιπόπουλο που αναζήτησε τη Σταχτοπούτα. Βλέπουμε όμως ότι τα περισσότερα κλασσικά – οικουμενικά παραμύθια, όπως τα προηγούμενα, παίρνουν το όνομά τους από τις ηρωίδες κι όχι από τους ήρωες. Κι αυτό γιατί το πιο αφοσιωμένο κοινό τους ήταν οι γυναίκες. Το φαντασιωτικό μέρος του έρωτα είναι πάντα πιο έντονο στο θηλυκό κόσμο. Δεν είναι περίεργο. Ερμηνείες υπάρχουν και βιολογικές και κοινωνικοπολιτισμικές. Και μόνο ότι οι  γυναίκες μπορούν να δουν και να φανταστούν πολύ περισσότερες χρωματικές αποχρώσεις από τους άντρες θα μπορούσε να αρκεί.  Όταν η Allie κάνει πρώτη φορά έρωτα με το  Noah τού λέει: «Πλάκα μου κάνεις. Αυτό είναι που μου έλειπε τόσο καιρό; Ας το ξανακάνουμε».  Και θα το ξανακάνουν εκατοντάδες φορές. Θα επέλθει με τα χρόνια και την επανάληψη η απομάγευση και η φθορά ή όχι;  Όλοι ευχόμαστε ο έρωτάς τους να κρατήσει για πάντα.. Η ταινία όμως σοφά τελειώνει εκεί.  Δεν μπορεί μια προσέγγιση του απόλυτου να απαντήσει στο αίνιγμα του πεπερασμένου, κάτι που επιχειρεί (επίσης φαντασιακά) να καταφέρει η επόμενη ταινία.

2. Το πρόβλημα της αναπόφευκτης φθοράς και η τέλεια λύση – “50 First Dates”

Ο έρωτας στον Κινηματογράφο - 50 first dates

Ο  Henry Roth  (Adam Sandler), ένας άντρας που δεν αντέχει τη δέσμευση, φλερτάρει και σταδιακά ερωτεύεται τη Lucy (Drew Barrymore)  η οποία ανταποκρίνεται αλλά καθώς πάσχει από απώλεια μακροπρόθεσμης μνήμης, κάθε μέρα  τον ξεχνάει οπότε κι αυτός πρέπει να την ξανακατακτά καθημερινά.

Σαν αποτέλεσμα , η Lucy ερωτεύεται καθημερινά έναν καινούριο άντρα που  τη διεκδικεί με πάθος, αγάπη και αφοσίωση κι ο Henry μπορεί να βγαίνει για κυνήγι για μια  γυναίκα που διψά να κατακτηθεί από κάποιον σαν αυτόν.
Κι έτσι απολαμβάνουν το ιδεώδες. Αυτή τον  επιλέγει κι αυτός την κατακτά αέναα.
Υπάρχουν δυο ψυχαναλυτικά  κλειδιά στην ανάγνωση του έργου. Το πρώτο, όταν η Lucy λέει στον Henry «Δεν ξέρω ποιος είσαι, αλλά σε βλέπω στον ύπνο μου κάθε βράδυ. Γιατί;». Άρα, ακόμα κι αν το μυαλό ξεχνάει (ή υπεραναλύει και αρνείται), η αφή κι η όσφρηση ούτε ξεχνούν ούτε υπακούν στη λογική και τελικά η ευτυχία χαρίζεται σε όποιον ακούει την επιθυμία του βαθύτερου εαυτού.  Το  δεύτερο κλειδί είναι όταν ο Henry λέει  στη Lucy ότι αυτή τον σβήνει από τη μνήμη της γιατί κατά βάθος θέλει να τον προστατέψει από το να κάνει κάτι που φοβάται, δηλαδή να δεσμευθεί. Η ιδανική γυναίκα για τον Henry (και εκατομμύρια άλλους) δεν προβάλλει την ενστικτώδη επιθυμία της για δέσμευση αλλά μέσα από το πάθος για έναν συγκεκριμένο άντρα την κάνει δική του επιθυμία, οπότε στην ταινία έχουμε μια ονειρική συνάντηση του αρσενικού και θηλυκού ερωτικού ιδεώδους.

3. Ο έρωτας ως εσωτερική αναζήτηση (..ή η απόλυτη ερωτική εξομολόγηση) – “As Good As It Gets”

Ο έρωτας στον Κινηματογράφο - As good as it gets
Στο μαγικό κουκούλι του έρωτα ο  άνθρωπος γίνεται Θεός. Και τότε αρχίζει να φοβάται μην εκπέσει. Φοβάται μήπως χαθεί ο έρωτας κι έτσι συχνά ερωτεύεται τον έρωτα και χάνει τον εαυτό του. Στο «As Good As It Gets» ο ιδεοψυχαναγκαστικός και μισάνθρωπος Melvin (Jack Nicholson) μέσα από τη σχέση του με το σκύλο ενός φίλου του και με την Carol (Helen Hunt),  μια σερβιτόρα που ανέχεται τις υπερβολές του στο εστιατόριο που τρώει, σταδιακά μεταλλάσσεται και καταφέρνει να νιώσει έρωτα και αγάπη.  Η ταινία θα μπορούσε να είναι μια εκδοχή του «Η πεντάμορφη και το τέρας».

Η Carol αφήνεται να δει τη θετική πλευρά του Melvin. Μέσα από το «βλέμμα» της  αυτό ο Melvin διακρίνει για πρώτη φορά  μια εικόνα του εαυτού του ανθρώπινη, με συναίσθημα και ενσυναίσθηση. Βαθιά ερωτευμένος εν αγνοία του, εμφυτεύει το υποκείμενο του έρωτα μέσα του και τον μετατρέπει σε παρατηρητή του. Θέλει να ξεπερνά τις αδυναμίες του αφενός για να το έλκει ερωτικά αφετέρου για να αναδομεί την ίδια του την ταυτότητα. Μια στατική ταυτότητα ισοδυναμεί με τον πνευματικό θάνατο όπως μια στατική σχέση οδηγεί στη φθορά. Έρωτας σημαίνει συνεχής αλλαγή και θετική μεταμόρφωση των εραστών.  Ο Melvin νικάει την καταστροφική  πλευρά του και συναντά το απόλυτο του έρωτα που φυσικά είναι πάντα σχετικό..
Η ταινία ορθά υπαινίσσεται ότι τον έρωτα τον συναντάς μόνο όταν δεν φοβάσαι να αντιμετωπίζεις τη σκοτεινή πλευρά σου. Και ο «αγαπημένος» αν είναι αυθεντικός πρέπει αρχικά να είναι κι ένας καθρέφτης των φόβων μας. Όταν πια ο Melvin συνειδητοποιεί τον έρωτά του λέει  στην Carol “Με κάνεις να θέλω να είμαι καλύτερος άνθρωπος».  Μια ερωτική εξομολόγηση που όταν είναι αυθεντική είναι και ανίκητη. Το ζευγάρι Carol και Melvin   έχει τη βασική προϋπόθεση για να αντέξει ικανοποιητικά στο χρόνο. Είναι άνθρωποι που δεν φοβήθηκαν τη μοναξιά και έχουν παλέψει με τα σκοτάδια τους.

4. Φιλία και έρωτας; Μία εξέλιξη του ερωτικού μοντέλου – “When Harry Met Sally”

Ο έρωτας στον Κινηματογράφο - When Harry Met Sally
Όσο κι αν ο έρωτας έχει εξυμνηθεί κι όσο κι αν όλοι θέλουν να τον ζουν, άλλο τόσο έχει κάνει σαφή και τα αδιέξοδά του. Ζούμε τη μετανεωτερική έμφαση στην ατομικότητα οπότε και αναπόφευκτα στο μέλλον νέα μοντέλα σχέσεων θα προκύψουν. Σταδιακά το κέντρο της αναπαράστασης του έρωτα θα στραφεί από την αφομοίωση στην παράλληλη πορεία. Μια τέτοια εκδοχή παρουσιάζεται και στο “WHEN HARRY MET SALLY”.

Ο Harry (Billy Crystal) και η Sally (Meg Ryan) έχουν καλλιεργήσει μια στενή φιλία που τελικά μέσα από πολλές  δοκιμασίες οδηγεί στον έρωτα. Η ταινία δεν αναφέρεται  στη  φιλία – «δούρειο ίππο», το συχνό φαινόμενο όπου ο ένας παρτενέρ προσποιείται το φίλο/τη φίλη για να μετουσιώσει σταδιακά τη φιλική οικειότητα του άλλου παρτενέρ  σε σεξουαλική. Αντίθετα,  διαπραγματεύεται  ένα  πασίγνωστο ερώτημα,  αν δηλαδή  ένας άντρας και μια γυναίκα  μπορούν να είναι πραγματικοί φίλοι και εραστές ή αν η συνήθως  αναπόφευκτη σεξουαλική  επιθυμία, που  θα «πλήξει» τον έναν ή και τους δυο,  κάνει μια τέτοια  προοπτική αδύνατη.
Οι έρευνες δείχνουν ότι μονόπλευρη ή αμοιβαία  ερωτική ή (έστω) σεξουαλική έλξη προκύπτει σε πάνω από τις μισές ετερόφυλες φιλίες. Κάποιες από αυτές τις φιλίες χαλάνε, κάποιες εισάγουν το φιλικό σεξ στην εξίσωσή τους  και μία στις πέντε περίπου μετεξελίσσεται σε ερωτική σχέση.
Η ταινία περιγράφει λιγότερο μια  φαντασιακή ερωτική  κατάσταση  και περισσότερο  ένα νέου τύπου έρωτα, όπου οι άνθρωποι δεν αφομοιώνονται ο ένας  μες στον άλλο αλλά διατηρούν την ατομικότητά τους  και στηρίζουν την εξέλιξη της σχέσης περισσότερο σε μια κοινή «ιστορία»  παρά σε ένα κοινό  πάθος. Γιατί, πράγματι, ο έρωτας συνδέεται με το πάθος και η έλλειψή του παραπέμπει σε μια συντροφική ή και μόνο  συμβατική σχέση. Πού, λοιπόν, θα βρίσκεται το όποιο ερωτικό πάθος σε μια σχέση χωρίς πολώσεις, χωρίς γωνίες, χωρίς συγκρούσεις, χωρίς ζήλεια; Για να απαντηθεί αυτό θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ο έρωτας είναι μια εξελισσόμενη κοινωνική αναπαράσταση. Η σημερινή αντίληψη περί έρωτα δεν υπήρχε πριν 500 χρόνια. Και η μελλοντική ίσως δεν θα μοιάζει με τη σημερινή. Στο «Όταν ο Χάρυ γνώρισε τη Σάλλυ» το «πάθος» αφορά στην επιθυμία για επικοινωνία και εμβάθυνση στον άλλο και όχι στις προβλητικές ταυτίσεις που πυροδοτούν τον παράφορο έρωτα.
Η ταινία σηματοδοτεί μια νέα εποχή όπου οι άνθρωποι δεν θα αναζητούν το  ξεχωριστό άτομο αλλά την  ξεχωριστή σχέση η οποία θα υπάρχει όσο και τα δυο μέλη της αντλούν ικανοποίηση από αυτή.

Παναγιώτης Χαλάτσης

About The Author

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments