“Πνεύματα” της Ευθυμίας Ε. Δεσποτάκη – review

Στην κοσμοπολίτικη μητρόπολη Δαμασινή (που φέρει το όνομα του μεγάλου στρατηλάτη Δάμα) ζει ένας νεαρός μηχανικός που λέγεται Παγκράτης. Ο Παγκράτης φτιάχνει μηχανές που λειτουργούν με ατμό, φροντίζει τον υπερήλικα παιδαγωγό του και παράλληλα εμπλέκεται στους υψηλούς κύκλους της πόλης, ελπίζοντας σε προσωπικά ανταλλάγματα. Με την άφιξη μιας ομάδας μυστηριωδών ξένων όμως, η ζωή του παίρνει μια απροσδόκητη τροπή.

Κάπως έτσι μας εισάγει η Ευθυμία Δεσποτάκη στον κόσμο της Πικρής Στροφής. Αντλώντας έμπνευση από την ελληνιστική εποχή, το σύμπαν του βιβλίου της επιχειρεί να απομακρυνθεί από τα αγγλοσαξονικά κλισέ που κυριαρχούν στο είδος του φανταστικού (τα οποία πολύ δύσκολα λειτουργούν με επιτυχία στην ελληνική γλώσσα) και να παρουσιάσει μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική.

Στους δρόμους της φανταστικής της πόλης, η συγγραφέας μάς εισάγει σε έναν απόλυτα πιστευτό κόσμο που δεν έχει και πολλά να ζηλέψει από τα περισσότερα ψευδο-ιστορικά settings ξένων συγγραφέων του φανταστικού. Η ιστορία, η θρησκεία, η επιστήμη, η πολιτική, αλλά και η κουζίνα, όλες οι πτυχές της ζωής στον κόσμο της Πικρής Στροφής εκπροσωπούνται ικανοποιητικά στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου με αποτέλεσμα, όταν η πλοκή παίρνει μπρος, να έχουμε ήδη καταλάβει πώς λειτουργεί ο κόσμος στον οποίο ζουν οι πρωταγωνιστές μας.

Τα εμπνευσμένα από την ελληνική γλώσσα ονόματα βοηθούν στο χτίσιμο της ατμόσφαιρας, αλλά δεν είναι τα μόνα, μιας και στις σελίδες των “Πνευμάτων” βρίσκουμε αναλογίες με πολλούς λαούς της ελληνιστικής εποχής και λέξεις εμπνευσμένες από τις γλώσσες των Αιγυπτίων ή των Χετταίων, που μαρτυρούν αρκετή έρευνα από την πλευρά της συγγραφέα.

Αυτές οι αναλογίες με λαούς, περιοχές και προσωπικότητες του πραγματικού κόσμου μπορεί, εκ πρώτης όψεως, να μοιάζουν με βολικές λύσεις (η Απέλλα είναι η Σπάρτη, ο Δάμας είναι ο Μέγας Αλέξανδρος κλπ), αλλά η καλοδουλεμένη κοσμοπλασία, η οποία άλλωστε είναι και το δυνατότερο χαρτί του βιβλίου, δίνει μια πολύ ικανοποιητική εξήγηση για την ύπαρξή τους.

Αν έπρεπε να αναφέρω ένα παράπονο που μου άφησαν τα “Πνεύματα”, θα ήταν κάτι που πολύ σπάνια συναντά κανείς στο fantasy: Το βιβλίο ήταν πάρα πολύ σύντομο για την ιστορία που ήθελε να αφηγηθεί. Γεγονότα που άλλοι συγραφείς θα άπλωναν σε εκατοντάδες σελίδες ή θα μοίραζαν στους τόμους μιας τριλογίας, περνάνε μπροστά από τα μάτια μας και εξαντλούνται μέσα σε ένα κεφάλαιο.

Γενικότερα όμως, τα “Πνεύματα” ήταν ένα προσεγμένο βιβλίο που οι αναγνώστες του φανταστικού (ή οι σκληροπυρηνικοί fans της ελληνιστικής περιόδου, αν υπάρχει κάτι τέτοιο εκεί έξω) αξίζει να διαβάσετε. Είναι ίσως άδικο να τονίζουμε ότι δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από ξένα βιβλία fantasy αλλά, σε μία χώρα με τόσο μικρή παράδοση στο είδος, αξίζει να επαναλάβουμε πως τα “Πνεύματα” αποτελούν απόδειξη ότι το φανταστικό στην Ελλάδα όχι μόνο μπορεί να υπάρξει, αλλά μπορεί να μας δώσει και πολύ αξιόλογα έργα.