7 ταινίες κοσμικού τρόμου
Δεν υπάρχει καλύτερη εποχή από το φθινόπωρο, με το κρύο και τον αέρα να φυσάει τα φύλλα έξω για να απολαύσει κανείς ταινίες τρόμου.
Υπάρχουν πολλά είδη ταινιών τρόμου, από τις ατμοσφαιρικές της χρυσής εποχής του ’30 μέχρι τα άγρια, ρεαλιστικά αιματοβαμμένα θρίλερ του ’70. Όλα έχουν κάτι ξεχωριστό, αλλά σήμερα θα ήθελα να σας μιλήσω για αυτό του κοσμικού τρόμου, ένα είδος που πολλές φορές το συναντάμε με τη μορφή του Λαβκραφτιανού τρόμου, από τον πιο διάσημο συγγραφέα του είδους, τον Χ. Φ. Λάβκραφτ. Οι ιστορίες αυτού του είδους πολλές φορές έχουν να κάνουν με το πόσο ασήμαντη είναι η ανθρωπότητα μέσα στο απέραντο σύμπαν. Οι εχθροί και τα τέρατα σε αυτές τις ιστορίες δεν αποζητούν ενεργά την καταστροφή των ανθρώπων, αντίθετα ο τρόμος πηγάζει πιο πολύ από τη συνειδητοποίηση πως το σύμπαν είναι τόσο απέραντο και αιώνιο, που ο Άνθρωπος υπάρχει σε αυτό, απλά επειδή οι πραγματικά μεγάλες δυνάμεις τον αγνοούν. Τι γίνεται όμως όταν, σαν ενοχλητικό έντομο, ο Άνθρωπος τις προκαλεί;
Αυτό είναι ένα θέμα που το συναντάμε πολλές φορές στις ιστορίες του Λάβκραφτ. Οι πρωταγωνιστές έρχονται αντιμέτωποι με δυνάμεις και καταστάσεις που αψηφούν κάθε είδους λογική ή κατανόηση. Χάνουν το μυαλό τους, μετατρέπονται σε αναξιόπιστους αφηγητές, και σέρνουν τους θεατές μαζί τους σε ένα χώρο που η γλώσσα πλέον δεν είναι ικανή να περιγράψει αυτά που συμβαίνουν. Όπως καταλαβαίνετε αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο “κόλπο” που ελάχιστοι σκηνοθέτες μπορούν να μεταφέρουν στην οθόνη χωρίς να καταλήξουν να φτιάξουν απλά μια ταινία με πλοκάμια και τέρατα, που χάνει εντελώς το νόημα.
Οι ταινίες σε αυτή τη λίστα δεν είναι αντικειμενικά “οι καλύτερες” στο είδος. Υπάρχουν πολλές άλλες που αξίζουν τη προσοχή σας, αυτές είναι απλά ταινίες που εμένα μου αρέσουν και θα προσπαθήσω να εξηγήσω τι το ιδιαίτερο θεωρώ ότι έχει η καθεμία.
The Void (2016)
Ξεκινάμε με την πιο πρόσφατη ταινία, το The Void. Ο Aaaron είναι ένας αστυνομικός που σε έναν ερημικό δρόμο βρίσκει έναν τραυματισμένο άνθρωπο και τον μεταφέρει στο πλησιέστερο, ύποπτα έρημο, νοσοκομείο. Η νύχτα δεν αργεί να πάρει όμως τη μια περίεργη τροπή πίσω από την άλλη, καθώς σιωπηλοί άνθρωποι με λευκές κουκούλες και μαύρα τρίγωνα να καλύπτουν τα πρόσωπα τους, αρχίζουν να περικυκλώνουν το νοσοκομείο. Σαν να μην έφτανε αυτό, πολύ σύντομα οι πρωταγωνιστές ανακαλύπτουν ότι και μέσα στο νοσοκομείο κάτι πάει πολύ στραβά, με φρικαλέα πλάσματα να κρύβονται στο σκοτάδι και σκοτεινά μυστικά να περιμένουν στα υπόγεια. Η ταινία έχει ξεκάθαρες αναφορές στις ταινίες του John Carpenter, με τα ειδικά εφέ να είναι από τα πιο εντυπωσιακά πρακτικά εφέ που έχω δει τον τελευταίο καιρό και τη δομή της να είναι ξεκάθαρα εμπνευσμένη από τα 80’s.
Γιατί είναι στη λίστα: Aγνή, απλή και με τη δικιά της εκδοχή του Λαβκραφτιανού τρόμου. Τέρατα με πλοκάμια, ακατονόμαστες τελετές και ατμόσφαιρα βγαλμένη από τα 80s.
Call of Cthulhu / The Whisperer In Darkness (2005/2011)
Εδώ έβαλα δύο ταινίες, τις οποίες λατρεύω για τους ίδιους λόγους. Είναι και οι δύο φτιαγμένες από τους ίδιους δημιουργούς και προσεγγίζουν το έργο του Χ. Φ. Λάβκραφτ με την ίδια λογική. Οι δύο αυτές ταινίες είναι ίσως οι πιο πιστές μεταφορές των ιστοριών του Χ. Φ. Λάβκραφτ. Γυρισμένες από την H. P. Lovecraft Historical Society, μια πολύ ενδιαφέρουσα ομάδα που δημιουργεί διάφορα έργα σχετικά με τον κόσμο του Λάβκραφτ. Οργανώνουν LARPing συναντήσεις, ηχογραφούν ραδιοδράματα, γυρίζουν ταινίες και γενικά είναι μερακλήδες στο είδος. Το Call of Cthulhu είναι μια βουβή, ασπρόμαυρη ταινία , γυρισμένη στο στυλ ταινιών της δεκαετίας του ’20. Η επιλογή αυτής της αισθητικής ταιριάζει πάρα πολύ στην ιστορία, σε τέτοιο βαθμό που το κάνει σχεδόν να μοιάζει όντως βγαλμένο από εκείνη την εποχή, με τα παλιομοδίτικα εφέ και τη μη συμβατική δομή να ταιριάζουν γάντι στο επίσης ιδιότροπο Call of Cthulhu. Αντίστοιχα, το The Whisperer In Darkness θυμίζει πιο πολύ ταινίες των μετέπειτα δεκαετιών, κάτι που πάλι συνάδει με την πιο επιστημονικής φαντασίας πλοκή της ιστορίας. Εδώ οι δημιουργοί αλλάζουν λίγο την αρχική ιστορία, και το τέλος είναι κάπως αδύναμο εξαιτίας αυτού, αλλά και πάλι, η ταινία έχει τη δυνατότητα να σας ταξιδέψει σε δεκαετίες μακρινές.
Γιατί είναι στη λίστα: Και οι δυο αυτές ταινίες είναι πραγματικά φτιαγμένες με αγάπη και μεράκι. Οι δημιουργοί σεβάστηκαν και τις ιστορίες του Λάβκραφτ, αλλά και τις παλιές ταινίες τρόμου. Μη περιμένετε να τρομάξετε, αλλά προσπαθήστε να φανταστείτε ότι όντως είναι ταινίες σύγχρονες του Dracula και του King Kong και αφήστε να σας μεταφέρουν σε κόσμους περίεργους.
Event Horizon (1998)
Η μόνη ταινία επιστημονικής φαντασίας στη λίστα, και σίγουρα περισσότερο στον χώρο του υπαρξιακού/κοσμικού τρόμου, αντί του λαβκραφτιανού, είναι μια περίεργη περίπτωση. Η πλοκή του είναι αρκετά απλή: Το Event Horizon, το πρώτο διαστημόπλοιο με τη δυνατότητα να κάνει “άλματα” στο υπερδιάστημα εξαφανίζεται με το που δοκιμάζει το πρώτο του άλμα. Επτά χρόνια μετά, εμφανίζεται δίπλα στον Ουρανό δίχως σημεία ζωής. Ένα διασωστικό σκάφος στέλνεται να ερευνήσει τι συνέβη λοιπόν στο πειραματικό αυτό σκάφος. Μέχρις εδώ όλα καλά. Στο ταξίδι του Event Horizon όμως, πέρασε από ό,τι βρίσκεται πέρα από τη διάστασή μας και το έκανε να φέρει κάτι μαζί του στην επιστροφή. Κάτι το οποίο δε θέλει το καλό των πρωταγωνιστών. Ακολουθεί μια ταινία τρόμου, η οποία παρότι είναι πιο καλή στις ιδέες παρά στην εκτέλεση, καταφέρνει να δημιουργήσει αρκετές αξιομνημόνευτες σκηνές με ίσες δόσεις επιστημονικής φαντασίας και κοσμικού τρόμου.
Γιατί είναι στη λίστα: Το Event Horizon, όπως πολλές ταινίες σε αυτή τη λίστα, μας φέρνει κοσμικούς κινδύνους, αλλά αυτή τη φορά, αντί να προέρχονται από τελετουργίες στους βάλτους της Λουιζιάνα, προέρχονται από την επιστήμη. Όλα τα υπόλοιπα στοιχεία είναι εδώ. Αλήθειες που τρελαίνουν όσους τις αντικρίζουν, περίεργες τελετές, ένα τεράστιο, άγνωστο σύμπαν στο οποίο ο άνθρωπος είναι απελπιστικά ασήμαντος για να κατανοήσει και υπερβολικά αδύναμος για να επιζήσει.
In the Mouth of Madness (1994)
Μια ταινία από τον μεγάλο John Carpenter, δηλωμένου φαν του Λαβκραφτιανού τρόμου. Το In the Mouth of Madness, παρότι δεν είναι βασισμένο σε καμία ιστορία του Λάβκραφτ, είναι ίσως από τους πιο πιστούς φόρους τιμής στο συνολικό έργο του συγγραφέα. Ο Sam Neil υποδύεται έναν ερευνητή ασφαλειών, που αναλαμβάνει να βρει τον Sutter Kane, έναν διάσημο συγγραφέα τρόμου, του οποίου οι αναγνώστες έχουν αρχίσει να τρελαίνονται. Είναι μια εξαιρετική ταινία τρόμου, ίσως από τις λίγες (το Wes Craven’s New Nightmare είναι άλλη μία που μου έρχεται στο νου) των οποίων το θέμα είναι ο ίδιος ο τρόμος.
Γιατί είναι στη λίστα: Το In the Mouth of Madness είναι απο τις πιο “Λαβκραφτιανές” ιστορίες που δεν έχει γράψει ο ίδιος ο συγγραφέας. Ο Carpenter καταφέρνει να μας βουτήξει σε μια ιστορία βγαλμένη από τον κόσμο του Λάβκραφτ. Με συγγράμματα που οποιαδήποτε επαφή μαζί τους προκαλεί τρέλα. Με πόλεις έξω από την πραγματικότητα, που οι κάτοικοι κάνουν τα πιο φρικαλέα πράγματα δίχως λογική. Είναι πραγματικά μια από τις καλές.
Dagon (2001)
Ας κάνουμε μια βόλτα από την B-Movie μεριά τώρα, στο ισπανικό Dagon. Το Dagon είναι μια αγνή monster movie, της οποίας τα ελαττώματα αντισταθμίζονται από το πάθος και την ειλικρινή συμπάθεια που είχαν οι δημιουργοί για τον συγγραφέα που τους ενέπνευσε. Ο Paul, ένας νεαρός εκατομμυριούχος από την εποχή του dot-com bubble (ω early ‘00s, τι εποχές!) και η παρέα του πάνε διακοπές με το ιστιοπλοϊκό στα ανοιχτά της Ισπανίας. Φυσικά, εν μέσω καταιγίδας, ναυαγούν κοντά στο χωριό Imboca (Ιn Mouth στα Ισπανικά, φαντάζομαι αν ήταν γυρισμένη στην Ελλάδα το χωριό θα ήταν το Μεσοστόμι) όπου και τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Οι ψαρόμορφοι κάτοικοι ετοιμάζουν μια ακατονόμαστη τελετή και είναι ξεκάθαρο πως δεν έχουν καμία πρόθεση να βοηθήσουν τους ήρωές μας.
Γιατί είναι στη λίστα: Παρά το όνομα της, η ταινία είναι βασισμένη στην ιστορία Η Σκιά Πάνω από το Ίνσμουθ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι μία πιστή μεταφορά της. Το Dagon είναι ξεκάθαρα από τα guilty pleasures της λίστας. Αν έχετε όρεξη για κάτι ελαφρύ, στα όρια του camp, αλλά και κάτι που αγαπά τις ιστορίες του Λάβκραφτ, ρίξτε του μια ματιά.
True Detective (2014)
(Πρώτη σεζόν)
Κλέβω λίγο και βάζω μια σειρά στη λίστα, αλλά θεωρώ την πρώτη σεζόν του True Detective πιο πολύ σαν μια οκτάωρη ταινία, παρά μια σειρά οκτώ επεισοδίων. Μια πολυεπίπεδη, πολύπλοκη ιστορία που αξίζει άρθρα ολόκληρα για να αναλυθεί, αλλά εδώ απλά θα ασχοληθώ με ένα πολύ συγκεκριμένο κομμάτι της.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που το True Detective είναι από τις αγαπημένες μου σειρές, ένας από αυτούς όμως είναι επειδή τη θεωρώ, ίσως, μια από της καλύτερες ιστορίες Λαβκραφτιανού/Κοσμικού τρόμου. Ο Ράστ και ο Μάρτυ είναι δύο αστυνομικοί που ερευνούν μια σειρά περίεργων, τελετουργικών φόνων στο νότο των Ηνωμένων Πολιτειών. Ανάμεσα στα στοιχεία που ανακαλύπτουν, βρίσκουν συνεχώς αναφορές σε κάτι που ονομάζεται Carcosa και τον King in Yellow. Έννοιες που βρίσκονται στα έργα άλλων συγγραφέων του κοσμικού τρόμου, όπως του Robert W. Chambers.
Και εδώ γίνεται κάτι ενδιαφέρον που εξηγεί γιατί είναι στη λίστα: μια ενδιαφέρουσα θεωρία υποστηρίζει πως, εφόσον οι χαρακτήρες και οι έννοιες (Carcossa, King in Yellow κ.λπ.) αυτές δεν εμφανίζονται πότε ως δημιουργήματα συγγραφέων φανταστικού (κάτι που θα έπρεπε να έβρισκαν σχεδόν αμέσως δύο έμπειροι αστυνομικοί), προκύπτει πως στον κόσμο του True Detective, αυτά δεν είναι έργα του φανταστικού, αλλά πραγματικά στοιχεία του κόσμου της σειράς. Το True Detective από μόνο του ποτέ δεν επιβεβαιώνει ή διαψεύδει αυτή τη θεωρία, οπότε ο θεατής είναι ελεύθερος (ή απλά ανήμπορος) να διαλέξει αν το True Detective είναι απλά μια από τις καλύτερες αστυνομικές ιστορίες… ή μια από τις καλύτερες ιστορίες στον χώρο του κοσμικού τρόμου.
O κοσμικός τρόμος και τα έργα του Λάβκραφτ εχουν απλώσει τα πλοκάμια τους παντού στην μικρή και μεγάλη οθόνη. Θα βρείτε στοιχεία του στo Hellboy και τον περίεργο κόσμο του, στο σκοτάδι του διαστήματος του Alien, στον Drowned God από το Game of Thrones και σε πολλές άλλες ιστορίες. Εκατό χρόνια μετά, ο εξαιρετικά προβληματικός Χ.Φ. Λάβκραφτ, καταφέρνει ακόμα με τις ιστορίες του και με όσους οι ιστορίες του ενέπνευσαν, να είναι ακόμα επίκαιρος και να μας τρομάζει. Οι από πάνω ταινίες είναι απλά μερικές που μου αρέσουν εμένα, και αν δεν έχετε μπει ακόμα στον κόσμο του, ίσως ένα καλό μέρος να ξεκινήσετε. Υπάρχουν όμως πολλές άλλες ακόμα εκεί έξω για να ανακαλύψετε… αν τολμάτε!