Γοτθική Λογοτεχνία

Πολλοί από εμάς γνωρίζουμε λίγο-πολύ τον όρο γκόθικ (γοτθικό) που μπορεί να εφαρμοστεί στην αρχιτεκτονική, στη λογοτεχνία, στη μουσική καθώς και στην τάση Goth.

Αλλά στο σημερινό άρθρο θα ήθελα να επικεντρωθώ στη γοτθική λογοτεχνία και στο από πού προήλθε ο όρος.

Προέλευση: Οι Γότθοι ήταν ένα γερμανικό φύλο που μιλούσαν την γοτ(θ)ική γλώσσα και οι οποίοι έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο στην πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Για πολλά χρόνια οι Ιταλοί τους έβλεπαν ως βάρβαρους.
 Ο Ιταλός ζωγράφος και αρχιτέκτονας Giorgio Vasari στο βιβλίο του Vite (1550) χαρακτηρίζει υποτιμητικώς τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που δεν είναι αμιγώς κλασσικά, δηλαδή τα βάρβαρα-γερμανικά-γοτθικά. Τα κτίρια μ’ αυτά τα στοιχεία σιγά-σιγά θα χαρακτηρίζονται ως γοτθικά, με κύριά τους χαρακτηριστικά τα μεγάλα παράθυρα, τα μυτερά καμπαναριά,  τις επιβλητικές προσόψεις και άλλα. Αντιπροσωπευτικά γοτθικά κτίρια είναι κυρίως καθεδρικοί ναοί, όπως η Παναγία των Παρισίων, ο Καθεδρικός Ναός της Φλωρεντίας, ο Καθεδρικός Ναός της Κολωνίας και άλλοι.

Αρχικά Στάδια: Η γοτθική λογοτεχνία άρχισε βασικά να διαδραματίζεται γύρω από ερείπια και κοντά σε γοτθικά κτίρια. Ο Άγγλος συγγραφέας Horace Walpole ήθελε να φτιάξει ένα αμάλγαμα που αποτελείτο από τη μία από τα φαντασιώδη μεσαιωνικά ρομάντζα του παρελθόντος και από την άλλη από τα μυθιστορήματα αυστηρού ρεαλισμού της εποχής του. Και έτσι έγραψε το The Castle of Otranto (1764) που χαρακτηρίζεται ως το πρώτο γοτθικό μυθιστόρημα. Μετά ακολούθησαν o επίσης Άγγλος Matthew Lewis με το The Monk (1796), η Αγγλίδα Ann Radcliffe με το The Mysteries of Udolpho (1794),  η Mary Shelley με το Frankenstein (1818), και τέλος ο Melmoth the Wanderer (1820) του Charles Maturin. Όλα αυτά τα πρώιμα γοτθικά (ρομαντικά) μυθιστορήματα είχαν στοιχεία μυστηρίου (γοτθικά ερείπια), υπερφυσικού (φαντάσματα), προγονικές κατάρες, την τρέλα κ.α.

Ανάπτυξη: Στη Βικτωριανή εποχή η γοτθική λογοτεχνία δεν είχε μόνο τα βασικά στοιχεία που προαναφέρθηκαν, αλλά επίσης στοιχεία ψυχολογίας και ηθικής, όπως στο Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde (1886) του  Robert Louis Stevenson, καταδικασμένη αγάπη, όπως στο Wuthering Heights (1847) το μοναδικό βιβλίο της Emily Brontë, ή συνδυασμό γοτθικής αρχιτεκτονικής και τρέλας, όπως στο Jane Eyre (1847) της Charlotte Brontë. Αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι και το Dracula (1897) του Bram Stoker από τα τελευταία αμιγώς γοτθικά μυθιστορήματα,  όπως και αρκετές ιστορίες του Αμερικανού Edgar Allan Poe, με πιο σημαντικές το The Fall of the House of Usher (1839) , The Oval Portrait (1842) (το οποίο φέρεται ως κύρια πηγή επιρροής για το The Picture of Dorian Gray (1891) του Oscar Wilde), και το The Pit and the Pendulum (1842). Ο Poe υπήρξε κύρια επιρροή του H. P. Lovecraft, ο οποίος εισήγαγε νέα είδη τρόμου μη-ανθρώπινου [The Call of Cthulhu (1928)],  και ο οποίος με τη σειρά του επηρέασε τον βασιλιά του τρόμου Stephen King, του οποίου βιβλία με γοτθικά χαρακτηριστικά είναι το Salem’s Lot (1975) και το Τhe Shining (1977).

Μιας και φτάσαμε στο (σχετικό) σήμερα, εδώ θα σταματήσω γιατί αν συνεχίσω η λίστα είναι ατέλειωτη και θα μας κρατήσει εδώ μέχρι το επόμενο Halloween!