Περι Απογοητευτικών Μεταφορών

Ο κόσμος της λογοτεχνίας, των κόμικς αλλά και αυτός των video games ανέκαθεν αποτελούσε πρόσφορο έδαφος άντλησης ιδεών και μεταφοράς στην 7^η τέχνη. Ειδικά στις μέρες μας, που η πηγή γέννησης φρέσκων ιστοριών φαίνεται να έχει στερέψει για τα καλά, οι προαναφερθέντες κόσμοι αποτελούν a priori γόνιμο έδαφος καλλιτεχνικής συγκομιδής.

Παρατηρώντας λίγο καλύτερα αυτές τις προσπάθειες εύκολα καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές δεν θυσιάζεται απλά αλλά κατακρεουργείται στο όνομα της εύκολης και αβίαστης προσαρμογής.

Σε αυτό το άρθρο θα σας παρουσιάσουμε ορισμένες από τις περιπτώσεις μεταφορών στον κινηματογράφο, όπου τα πράγματα στράβωσαν, και το αποτέλεσμα όχι μόνο δεν άγγιξε την αρτιότητα του πρωτότυπου υλικού αλλά μπορεί να υπήρξε ακόμη και υβριστικό ως προς αυτό.

Ξεκινάμε από τον χώρο των βίντεο γκέιμς, ο οποίος μέχρι την στιγμή που μιλάμε δεν έχει βρει ασφαλές καταφύγιο στο μεγάλο πανί. Ταινίες, όπως ενδεικτικά τα Super Mario Bros, Street Fighter, Doom, Mortal Kombat, Assasin’s Creed και όλα τα Resident Evil μπορούν να αξιολογηθούν μόνο με βάση την καλτ βάση τους και κάποια από αυτά δύναται να ενταχθούν αποκλειστικά στην κατηγορία των bad movies we love. Τα πρόσφατα Detective Pikachu και Sonic αλλά και τα δυο animation των Angry Birds δείχνουν ότι η ανέμπνευστη προσαρμογή των βίντεο γκέιμς δεν πρόκειται να τελειώσει ποτέ. Προτείνουμε μετά την αριστουργηματική απόδοση του Pac–Man στο Pixels (not) να δούμε tetris, bubble bubble και Candy Crush! Ακόμα και στα τηλεοπτικά δρώμενα τα πράγματα δεν είναι καλύτερα με πρόσφατο παράδειγμα το Witcher, που μάλλον απογοήτευσε τους οπαδούς του παιχνιδιού.

Διαβάζοντας κανείς ένα βιβλίο επενδύει αρκετό χρόνο από τη ζωή του σχηματοποιώντας, με βάση τα γραφόμενα του συγγραφέα, έναν κόσμο μοναδικό αφού αυτός φιλτράρεται από την ξεχωριστή εξατομικευμένη του οπτική γωνία. Ρεαλιστικά μιλώντας, στον κινηματογράφο ο σκηνοθέτης με τη βοήθεια του σεναριογράφου συνήθως πετσοκόβει το μεγαλύτερο μέρος ενός βιβλίου και μπολιάζει την προσαρμογή με τη δική του υποκειμενική ματιά η οποία μάλλον είναι διαφορετική από την αντίστοιχη του κάθε δύσμοιρου θεατή. Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι συνήθως μια απογοητευτική κινηματογραφική μεταφορά. Εξαίρεση στον κανόνα πιθανόν αποτελεί μόνο η τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, η οποία μπορεί και πάλι να μην είναι 100% ακριβής μεταφορά του λογοτεχνικού υλικού του Tolkien όμως καταφέρνει να πορώσει προσδίδοντας σάρκα και οστά σε τοποθεσίες και πλάσματα που θεωρούνταν για χρόνια μη κινηματογραφήσιμα.

Παραμένοντας στον λογοτεχνικό κόσμο, ξεχωριστή θέση οφείλουμε να δώσουμε στον άρχοντα του τρόμου Stephen King. Το παράδοξο εδώ είναι ότι οι καλύτερες μεταφορές βιβλίων του είχαν σημαντικές αλλαγές του πρωτότυπου υλικού, τις οποίες ο ίδιος ο Κινγκ είτε αποκήρυξε (Λάμψη του Κιούμπρικ) είτε επικρότησε (φινάλε Ομίχλης του Ντάραμποντ). Η Ονειροπαγίδα, O Μαύρος Πύργος, Ο Δολοφόνος με το Δρεπάνι, Maximum overdrive, Graveyard shift και η τηλεοπτική Ομίχλη και ο Θόλος είναι μερικές από τις περιπτώσεις που αποδεικνύουν ότι το άρρωστο και τρομακτικό λογοτεχνικό ύφος του Κινγκ δεν είναι εύκολα προσαρμόσιμο.

Επιπροσθέτως τα graphic novels, με εξαίρεση ίσως το Sin City, αποτελούν άλλο ένα λαβωμένο είδος άδοξων και αχρείαστων κινηματογραφικών ή τηλεοπτικών  εκδοχών. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε κάποια παραδείγματα προσαρμογών που οι σλκηροπυηρινικοί λάτρεις των πρωτότυπων κόμικς αποκήρυξαν στο πυρ το εξώτερον. Το Watchmen του Snyder για παράδειγμα, αν και οπτικά και τεχνικά απόλυτα πιστό στο υλικό του Μουρ, αποτελεί μια άψυχη χαρακτηρολογική εμβάθυνση στο σύνολο των ηρώων. Το V for Vedetta πάντα θα φιγουράρει δίπλα στη ρήση «ναι αλλά το κόμικς ήταν καλύτερο» γιατί μας κάθισε στο στομάχι το μαγειρεμένο φαγητό του V και η chef αμφίεση του. Το τηλεοπτικό Preacher επίσης, αν και τίμια προσαρμογή, δεν κατάφερε επουδενί να μεταφέρει την καφρίλα  και την αποκρουστική βιαιότητα του ύφους των Ντίλλον και Φάμπρι. Το Walking Dead επίσης, αν και ξεκίνησε με τις καλύτερες προδιαγραφές, κατέληξε σε μια φωσκολικών διαστάσεων κουραστική και υπερφίαλη τηλεοπτική μεταφορά. Τα πρόσφατα υπερηρωικά The Boys και The Umbrella Academy από την άλλη φαίνεται να έχουν κερδίσει την αμέριστη προσοχή μεγάλου πλήθους ατόμων που μάλλον όμως δεν έχουν καμία επαφή με τα αντίστοιχα κόμικς.

Κλείνοντας, και επειδή έχουμε καταλάβει ότι δεν θα υπάρξει κόφτης στον  βομβαρδισμό ανούσιων μεταφορών, εύκολα μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί γιατί συνεχίζουμε να  τις παρακολουθούμε και γιατί γράφουμε ξέχειλα από γκρίνια, σαν το παρόν, άρθρα . Η απάντηση νομίζω είναι απλή και αν αφήσουμε την πιθανότητα του πολιτισμικού στοιχείου της γκρίνιας, ως εθνικό χαρακτηριστικό, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το κάνουμε γιατί παραμένουμε θιασώτες της πιθανότητας να δούμε κάτι που θα μας τινάξει τα μυαλά στον αέρα. Μια προσαρμογή που θα σέβεται το πρωτότυπο υλικό μπολιάζοντας το με τη μαγεία της κινούμενης εικόνας. Και γιατί σίγουρα υπάρχουν μυαλά και στούντιο εκεί έξω που δύναται να υλοποιήσουν κάτι τέτοιο.

Ο τηλεοπτικός και κινηματογραφικός ορίζοντας άλλωστε διανθίζεται από αρκετό προσαρμοσμένο υλικό και εμείς ευχόμαστε κάπου εκεί να βιώσουμε την εκτυφλωτική λάμψη ενός διαμαντιού. Ενδεικτικά το στόχαστρο μας περιλαμβάνει την τηλεοπτική προσαρμογή του ΕΠΟΥΣ επιστημονικής φαντασίας του Asimov Foundation, το κινηματογραφικό βιλνεβικό Dune αλλά και το τηλεοπτικό Stand. Ακόμα και η μεταφορά του βιβλίου «Ο Γιος» του μπαμπά της νορβηγικής αστυνομικής λογοτεχνίας Jo Nesbo για λογαριασμό του HBO υπό τη σκηνοθετική εποπτεία του Denis Villeneuve σε παραγωγή Jonathan Nolan δεν μπορεί να μας αφήσει ασυγκίνητους. Οψόμεθα…