Γκόλεμ

Το Γκόλεμ του Γκούσταβ Μέιρινκ είναι ένα μυθιστόρημα πολύπτυχο και σίγουρα αγγίζει τον μυστικισμό και την επιστήμη με τον τρόπο που την προσέγγισαν τα διηγήματα του Ισαάκ Ασιμοφ. Άλλωστε ο Μάκης Πανώριος στον πρόλογο του βιβλίου από τις εκδόσεις Αίολος, αναφέρει πως “Ο Γκόλεμ είναι ο πρόγονος του Ρομπότ”, συνδέοντας το Υπερφυσικό με την ίδια την Επιστήμη. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απο την αρχή.
Το μυθιστόρημα στηρίζεται σε μια παράδοση σχετικά με τον Γκόλεμ. Ο μύθος του Γκόλεμ έχει την καταγωγή του από την Βίβλο. Όπως ο θεός της παλαιάς διαθήκης έπλασε τον Αδάμ με χώμα και νερό και στη συνέχεια του εμφύσησε ζωή, έτσι και ο Γκόλεμ πλάθεται από νερό και λάσπη και ζωντανεύει μόνο όταν στο μέτωπό του γραφεί η λέξη emet που σημαίνει “αλήθεια”. Όταν, όμως, αυτό το πλάσμα έσβησε με το χέρι του το πρώτο γράμμα από τη λέξη που είχε γραφτεί στο μέτωπό του, σωριάστηκε αμέσως νεκρό. Γιατί η λέξη που σχηματίστηκε, met, σημαίνει θάνατος, επιβεβαιώνοντας ότι την αλήθεια την κατέχει μόνο ο Θεός.
Ο μύθος, όμως, εξακολουθεί να ζει και να τρομάζει όσους πιστεύουν σ’ αυτόν: “κυριαρχεί πάνω στις ψυχές των ζωντανών για κάποιον άγνωστο λόγο, που δεν μας φανερώνεται ποτέ, και αφήνει να δημιουργηθεί σαν αντικατοπτρισμός το περίγραμμα ενός χαρακτηριστικού όντος που έζησε εδώ και πολλούς αιώνες σ’ αυτό το μέρος και που κατέχεται από ακόρεστη δίψα να αποκτήσει ξανά μορφή και σχήμα”. Ο Γκόλεμ λοιπόν δεν εμφανίζεται ποτέ αυτοπροσώπως στο βιβλίο, υπάρχει μονάχα σαν σκιά, φόβος, και αίνιγμα.

Πρωταγωνιστής είναι ο Αθανάσιος Πέρναθ, ένας χαράκτης πολύτιμων λίθων, και γύρω απ’ αυτόν χαρακτήρες  όπως ο Σεμάγια Χιλέλ, η θυγατέρα του Μίριαμ,  η πόρνη Ροζίνα, ο διεφθαρμένος έμπορος Βάσερτρουμ που ενσαρκώνει όλα τα αρνητικά στερεότυπα των Εβραίων και ο απατεώνας γιός του, γιατρός Βασόρι. Ο συγγραφέας δημιουργεί έναν πολυονειρικό κόσμο, όπου η πραγματικότητα χάνεται λόγω των πολλαπλών ερμηνειών που ενδέχεται να δεχτεί. Υπάρχει μια διαρκής ατμόσφαιρα απειλής σε κάθε στενό του εβραϊκού γκετο της γοτθικής Πράγας. Ο Μέιρινκ έχει την ευκαιρία μέσα από το πόνημα του να μας μιλήσει για ταλμουδικούς  συμβολισμούς, απόκρυφα βιβλία και να ανοίξει ένα διάλογο με τον αναγνώστη, που στην ουσία αφορά την κατανόηση της πραγματικότητας. Το Γκόλεμ αποτελεί ένα συμβολικό παραμύθι για την επιθυμία του ανθρώπου να δημιουργήσει ζωή, μα πάνω από όλα ένα ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης.