
Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: Οι Δύο Πύργοι | Fantasy Series #10.2
Artwork από την Sara Kipin
Στη Συντροφιά του Δαχτυλιδιού ακολουθήσαμε τον πρωταγωνιστή μας, Frodo, έξω από την ασφάλεια του Shire, κάνοντας μαζί του τα πρώτα μας βήματα σε έναν πολύ μεγαλύτερο κόσμο. Οι πρώτοι κίνδυνοι, φυσικά, κάνουν την εμφάνισή τους από την αρχή του ταξιδιού αλλά, φτάνοντας στο τέλος του βιβλίου, δεν γνωρίζουμε ακόμη πολλά γι’ αυτούς.
Το Κακό στην Συντροφιά του Δαχτυλιδιού ήταν απόμακρο, είτε κυριολεκτικά (αφού ο Sauron βρίσκεται στην μακρινή Ανατολή και οι αναφορές στον Saruman γίνονται μέσω των αφηγήσεων του Gandalf) αλλά και επειδή ο Tolkien επιλέγει να μην αφιερώσει πολύ χρόνο στους εχθρούς της Συντροφιάς. Ακόμη και σε σκηνές όπου οι ήρωες έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με πλάσματα όπως ο Balrog ή οι Nazgul, δεν υπάρχει καμία απόπειρα να τους δοθεί ιδιαίτερη προσωπικότητα, δίνοντας την εντύπωση ότι βρίσκονται εκεί απλά ως εμπόδια για τους πρωταγωνιστές μας.
Στο δεύτερο βιβλίο της τριλογίας, όμως, αυτό αλλάζει…
ΚΑΛΟ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΑΚΟΥ
Οι Δύο Πύργοι ξεκινούν με την Συντροφιά ηττημένη και χωρισμένη. Ο Boromir πεθαίνει στην αρχή του βιβλίου, ο Frodo με τον Sam συνεχίζουν μόνοι τους το ταξίδι για να καταστρέψουν το Δαχτυλίδι και ο Merry με τον Pipin είναι αιχμάλωτοι των Orc.
Από αυτην την αιχμαλωσία είναι που προκύπτει και το πρώτο κεφάλαιο με χαρακτήρες Orc, δίνοντάς μας μια κοντινότερη ματιά στο κακό, όπως το αντιλαμβάνεται ο Tolkien, που μας παρουσιάζει τα Orc ως πέρα για πέρα βάρβαρα και κακόβουλα, χωρίς καμία ελπίδα εξιλέωσης.
Οι άνθρωποι, από την άλλη, βρίσκοντα κάπου στη μέση, ικανοί για ηρωικές πράξεις όπως ο Aragorn, αλλά το κακό μπορεί εύκολα να τους διαφθείρει, όπως βλέπουμε σε χαρακτήρες όπως ο Grima Wormtongue (Φιδόγλωσσος στην ελληνική μετάφραση) και στην επιρροή του πάνω στον βασιλιά Theoden.
Φυσικά, η πάλη του καλού με το κακό δεν περιορίζεται μόνο σε συμβολικές μάχες, αλλά ενσαρκώνεται και στο πρόσωπο ενός πολύ σημαντικού χαρακτήρα: Στο δεύτερο μισό των Δύο Πύργων οι πρωταγωνιστές μας συναντούν για πρώτη φορά το Gollum, τον προηγούμενο κάτοχο του Δαχτυλιδιού. Η εσωτερική μάχη με τον εαυτό του και η σχέση αγάπης/μίσους με το Δαχτυλίδι και τη δύναμη που δίνει σε όποιον το φοράει, κάνουν το Smeagol έναν από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες της τριλογίας και επηρεάζουν τον ρου της πλοκής μέχρι και το τέλος της τριλογίας.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΓΟΡΙΕΣ
Έχοντας υπόψιν πως ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών γράφτηκε μεταξύ δύο παγκοσμίων πολέμων, είναι δύσκολο να μην εντοπίσουμε ομοιότητες μεταξύ της ιστορίας του βιβλίου και των πραγματικών γεγονότων της εποχής. Μια σκοτεινή δύναμη που αναγκάζει τις φυλές του κόσμου να αφήσουν τις διαφορές τους και να ενώσουν τις δυνάμεις τους στη μάχη ενάντια στο κακό είναι μια αρκετά καλή περίληψη τόσο του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, όσο και του κυρίαρχου αφηγήματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο ίδιος ο Tolkien βέβαια είχε δηλώσει επανειλημένα πως μισεί την αλληγορία. Όπως εύστοχα τονίζει στον πρόλογο της Συντροφιάς: “Πολλοί άνθρωποι μπερδεύουν την εφαρμοσιμόμτητα με την αλληγορία. Αλλά η πρώτη βασίζεται στην ελευθερία του αναγνώστη, ενώ η δεύτερη στην στοχευμένη επιβολή του συγγραφέα.”
Αυτό που όμως είναι πραγματικά ενδιαφέρον στην μάχη μεταξύ καλού και κακού, όπως την απεικονίζει ο Tolkien, είναι το πόσο εύκολα υιοθετείται από κάθε είδους κινήματα που βλέπουν την ιδεολογία τους να αντανακλάται στο ταξίδι των ηρώων της Μέσης-Γης.
Οι hippies της δεκαετίας του ’60, για παράδειγμα, επικεντρώθηκαν στην επιστροφή στις απλές αξίες που επιδιώκουν οι Χόμπιτ, την νίκη της φύσης έναντι της εκβιομηχάνισης και, σύμφωνα με πολλούς, στο χόρτο που κάπνιζαν τα Χόμπιτ, στο οποίο ο Tolkien αφιερώνει εκτενείς περιγραφές. Το φεμινιστικό κίνημα της εποχής βρήκε ένα πρότυπο στο πρόσωπο της Eowyn που, παρακούγοντας τον πατέρα της, παίρνει μέρος στην μάχη του τρίτου βιβλίου, καταλήγοντας μάλιστα να αναμετρηθεί με έναν από τους βασικότερους ανταγωνιστές της τριλογίας. Το 2009, από την άλλη, μετά την προβολή της κινηματογραφικής μεταφοράς της τριλογίας στην κρατική τηλεόραση της χώρας τους, Ιρανοί διαδηλωτές βρήκαν τους δικούς τους συμβολισμούς στον κόσμο του Tolkien και στους αρχετυπικούς του χαρακτήρες.
Φυσικά, θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτός ο αόριστος και απλοϊκός διαχωρισμός σε καλό και κακό είναι μια ιδέα από αφελής μέχρι και επικίνδυνη. Κάθε πλευρά σε μια διαφωνία παρουσιάζει την θέση της ως “καλή”, όπως για παράδειγμα ακροδεξιές και ρατσιστικές ομάδες που βλέπουν μια πολύ διαφορετική εκδοχή της Μέσης-Γης.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαβάσει κανείς το έργο του Tolkien και η παρουσίασή μας δεν θα μπορούσε να αφήσει απ’ έξω τους λιγότερο ευχάριστους, για τους οποίους και θα μιλήσουμε στο επόμενο άρθρο, για την Επιστροφή του Βασιλιά…