Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: Παραρτήματα | Fantasy Series #10.4

Artwork από την Sara Kipin

Οποιοσδήποτε έχει διαβάσει ένα βιβλίο του Tolkien, θα έχει έρθει αντιμέτωπος με το γεγονός ότι οι σελίδες του βιβλίου δεν τελειώνουν με το τέλος της ιστορίας. Παράξενη λεπτομέρεια για τους μη μυημένους, ενδιαφέρουσα πηγή για τους πιο αφοσιωμένους αναγνώστες, τα πολυσέλιδα παραρτήματα των βιβλίων του Tolkien προσφέρουν μια ματιά στο λεπτομερέστατο world-building της Μέσης-Γης. Αν θέλετε να μάθετε σημαντικές λεπτομέρειες, όπως το ποιος ήταν ο πατέρας του Celeborn ή πώς διαχωρίστηκαν οι Moriquendi από τους Calaquendi, δεν έχετε παρά να ξεφυλλίσετε τις σελίδες των παραρτημάτων και η απάντηση θα βρίσκεται κάπου εκεί.

Επειδή λοιπόν η επιρροή και το έργο του Tolkien πάει πολύ πιο πέρα από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, η σειρά των άρθρων μας δεν θα μπορούσε να μην έχει τα δικά της παραρτήματα, στα οποία θα αναφερθούμε στα υπόλοιπα βιβλία του Tolkien, τις κινηματογραφικές μεταφορές, αλλά και θα αποπειραθούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα-στόχο αυτών των άρθρων.

I. ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΤΟΛΚΙΝ

Η πρώτη γνωριμία των αναγνωστών με τον κόσμο της Μέσης-Γης έγινε με το The Hobbit. Η ιστορία του ταξιδιού του Bilbo Baggins είναι ένα αρκετά πιο ανάλαφρο και παιδικό ανάγνωσμα, αλλά οι ρίζες που αργότερα θα γίνουν ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών είναι εμφανείς στις σελίδες του.

Το πραγματικά φιλόδοξο έργο του Tolkien, όμως, ήταν το Silmarillion. Ένα μεγαλεπήβολο βιβλίο, το οποίο ο ίδιος ο Tolkien δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει, το Silmarillion είναι στην ουσία η “Βίβλος” της Μέσης-Γης, μέσα στις σελίδες της οποίας αναπτύσσεται μια εντυπωσιακά λεπτομερής Κοσμογονία και η ιστορία της Πρώτης και της Δεύτερης εποχής της Μέσης-Γης. Αν οι χάρτες, τα γενεαλογικά δέντρα και οι γλώσσες του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών σας κέντρισαν το ενδιαφέρον, τότε στο Silmarillion θα βρείτε ένα βιβλίο αποκλειστικά για εσάς!

Για ακόμα πιο σκληροπυρηνικούς αναγνώστες, υπάρχουν οι Ατέλειωτες Ιστορίες (Unfinished Tales), μια συλλογή όλων εκείνων των ιστοριών που ο Tolkien δεν ολοκλήρωσε ποτέ, με τη συνοδεία σημειώσεων από τον γιο του συγγραφέα, Christopher Tolkien.

Φυσικά, δεν είχαν όλα τα γραπτά του Tolkien σχέση με τον κόσμο της Μέσης-Γης. Η ακαδημαϊκή του βιβλιογραφία περιλαμβάνει μεταφράσεις (το αγγλοσαξονικό έπος του Beowulf) και αναλύσεις (On Fairy-Stories), ενώ στο λογοτεχνικό του έργο περιλαμβάνονται και αρκετές ιστορίες που ακολουθούν το format παραμυθιού (Roverandom, Farmer Giles of Ham, Leaf by Niggle και άλλα).

Τέλος, αρκετό ενδιαφέρον έχει και η συλλογή των επιστολών του συγγραφέα (The Letters of J.R.R. Tolkien), η οποία δίνει μια πιο προσωπική ματιά στην δημιουργία του κόσμου της Μέσης-Γης και αποτελεί βασική πηγή για άρθρα όπως αυτό.

II. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ FRANCHISING

Υπήρξαν αρκετές προσπάθειες μεταφοράς του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών στον κινηματογράφο. Από το ιδιόρρυθμο animation του Ralph Bakshi, στο, ομολογούμενος κατώτερο, επίσης animated Return of the King, υπήρχε ένα κοινό ηθικό δίδαγμα από τις περισσότερες απόπειρες μεταφοράς στην οθόνη: Το εγχείρημα ήταν δύσκολο.

Ο άνθρωπος που κατάφερε τελικά να παρουσιάσει μια μεταφορά αντάξια των βιβλίων ήταν, φυσικά, ο Peter Jackson. Η “behind-the-scenes” ιστορία της τριλογίας του Jackson και της σημασίας της για τους fans του Tolkien, αλλά και για τον τρόπο που το Hollywood παράγει ταινίες θα χρειαζόταν ένα άρθρο από μόνη της για να αναπτυχθεί σωστά. Θα σας πρότεινα να ρίξετε μια ματιά στα behind the scenes των ταινιών αν θέλετε να πάρετε μια ιδέα του μεγέθους της παραγωγής.

Οι ταινίες ήταν πάντως επιτυχημένες και, σε μια εποχή όπου οτιδήποτε έχει αναγνωρίσιμο όνομα πουλάει αποδεδειγμένα και ανεξαρτήτως ποιότητας, ο τίτλος και οι χαρακτήρες του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών βρέθηκαν να συνοδεύουν κάθε είδους video-games, rpgs και merchandise με την ποιότητα και τον σεβασμό προς το source material να ποικίλουν.

Εν τέλει, ήταν αναπόφευκτο και οι ίδιες οι ταινίες να ακολουθήσουν την ίδια τακτική, με την δεύτερη τριλογία του Peter Jackson, το The Hobbit. Παγιδευμένος σε ένα σύστημα μαζικής παραγωγής blockbusters που και ο ίδιος εν μέρει δημιούργησε, ο Jackson μας έδωσε μια τριλογία γεμάτη σεναριακές τρύπες, αχρείαστα περίπλοκη δράση, μέτρια CGI και μια απελπισμένη προσπάθεια να αντικατοπτρίζουν όσο γίνεται οι ταινίες την προηγούμενη τριλογία. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει κανένα θετικό, όπως την ερμηνεία του Martin Freeman (Bilbo), η τριλογία του Hobbit, μας άφησε με μια κάπως πικρή γεύση, αποτελώντας ένα αρκετά απογοητευτικό δεύτερο ταξίδι στην κινηματογραφική Μέση-Γη.

III. ΕΚΕΙ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΠΙΣΩ

Το ταξίδι μας στην Μέση-Γη μας φέρνει, λοιπόν, εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε. Στο να απαντήσουμε στην ερώτηση “γιατί ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών θεωρείται τόσο σημαντικό έργο;”

Πολλοί θεωρούν ότι η σημασία του Tolkien έχει να κάνει με την θέση του ως πρωτεργάτη του fantasy αλλά, όπως είπαμε και στο πρώτο άρθρο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Υπήρχε λογοτεχνία του φανταστικού πριν τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και, κατά πάσα πιθανότητα, θα συνέχιζε να υπάρχει, με ή χωρίς την συμβολή του στο είδος.

Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι το έργο του Tolkien υπήρξε κομβικό σημείο στην εξέλιξη του fantasy.  Κι αυτό γιατί υπάρχει κάτι πολύ σημαντικό που διαχωρίζει τους αναγνώστες του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, από εκείνους παλαιότερων fantasy ιστοριών: Η πραγματική καινοτομία του Tolkien ήταν η έμφαση στην σημασία του world-building στο είδος.

Σε προηγούμενες δημοφιλείς fantasy ιστορίες, η προσοχή ήταν κατά κύριο λόγο στραμμένη στους χαρακτήρες, ενώ ο κόσμος ήταν ένα πρόχειρα στημμένο φόντο που υποστήριζε την πλοκή (ο Κόναν ο Βάρβαρος είναι ένα αρκετά καλό παράδειγμα). Η Μέση-Γη από την άλλη είναι ένας προσεκτικά φτιαγμένος εναλλακτικός κόσμος, που σε πείθει ότι έχει ζωή πέρα από τις περιπέτειες των πρωταγωνιστών του. Οι λεπτομερείς περιγραφές, το πλούσιο backstory του κόσμου και, φυσικά, οι χάρτες, τα γενεαλογικά δέντρα και οι υπόλοιπες “geeky” λεπτομέρειες των παραρτημάτων έχουν ένα πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα: Να δημιουργήσουν έναν κόσμο στον οποίο οι αναγνώστες ένιωθαν ότι είχαν ταξιδέψει από κοινού.

Ακόμη κι αν δεν είναι κανείς fan του Tolkien, όπως για παράδειγμα ο συντάκτης αυτού του άρθρου (yeah, I said it!), οποιοσδήποτε έχει νιώσει “δικό του” έναν φανταστικό κόσμο, οφείλει πολλά στην επιρροή του. Από το Star War και τον Harry Potter, μέχρι το World of Warcraft και τους κόσμους των υπερηρωικών comics, αν έχετε νιώσει ποτέ την οικειότητα του να μοιράζεστε ένα φανταστικό σύμπαν με άλλους fans, αυτό το αίσθημα συμμετοχής σε μία κοινότητα οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στον Tolkien.

Και εμείς από την πλευρά μας, του οφείλουμε ένα ευχαριστώ γι’ αυτό.

Διαβάστε το Fantasy Series #10.3